Het citaatrecht nader belicht

Het citaatrecht nader belicht

De kantonrechter te Arnhem heeft zich gebogen over een zaak waarbij X zonder toestemming van Y, en meestal zonder naamsvermelding, foto’s van Y (een professioneel fotograaf) heeft geplaatst op zijn website. Y stelt dat X daarmee inbreuk heeft gemaakt op zijn auteurs- en persoonlijkheidsrechten op die foto’s en vordert in rechte onder meer een schadevergoeding. X beroept zich op het citaatrecht.

X linkt op zijn website ihvbreda.nl naar nieuwsberichten over Breda en heeft daarbij een aantal foto’s van Y zonder diens toestemming en meestal zonder naamsvermelding gepubliceerd. Beoordeeld moet worden of X een inbreuk op de auteurs- en persoonlijkheidsrechten van Y heeft gemaakt en of hij op grond daarvan jegens Y schadeplichtig is.

De auteursrechten van de foto’s van Y berusten bij Y, zodat aan hem op grond van artikel 1 Auteurswet het uitsluitend recht toekomt om deze foto’s openbaar te maken en te verveelvoudigen. Anderen mogen dit niet zonder toestemming van Y. Vaststaat dat X deze foto’s zonder voorafgaande toestemming van Y op de website ihvbreda.nl heeft geplaatst. Dit levert dan ook in beginsel een inbreuk op aan Y toebehorende auteursrechten.

X beroept zich op de beperking op het auteursrecht van artikel 15a Auteurswet (citaatrecht). De kantonrechter ziet zich voor de vraag gesteld of er sprake is van toelaatbaar citeren door X. Bij de beoordeling daarvan dient ervan uitgegaan te worden dat het gaat om beeldcitaten van gehele fotografische werken als bedoeld in artikel 15a Auteurswet in verbinding met artikel 10 lid 1 sub 9 Auteurswet.

In artikel 15a Auteurswet is geregeld onder welke voorwaarde het geoorloofd is te citeren uit een auteursrechtelijk beschermd werk zonder toestemming van de maker ervan. De manier van citeren door X op zijn website van zowel een klein deel van de tekst van het nieuwsbericht als de bijbehorende nieuwsfoto in miniatuurformaat in de vorm van nieuwsoverzichten valt naar het oordeel van de kantonrechter onder citeren in de zin van artikel 15a lid 2 Auteurswet. Dit citeren is toegestaan indien aan de onderstaande vier cumulatieve vereisten van artikel 15a lid 1 Auteurswet is voldaan:

  1. het werk waaruit wordt geciteerd rechtmatig openbaar is gemaakt;
  2. het citeren in overeenstemming is met hetgeen naar de regels van het maatschappelijk verkeer redelijkerwijs is geoorloofd en aantal en omvang van de geciteerde gedeelten door het te bereiken doel zijn gerechtvaardigd;
  3. artikel 25 Auteurswet (dat de zogenaamde persoonlijkheidsrechten van de auteursrechthebbende bevat) in acht wordt genomen;
  4. voor zover redelijkerwijs mogelijk de bron, waaronder de naam van de maker, op duidelijke wijze wordt vermeld.

Voorwaarde 1 is niet in geschil.

Partijen verschillen wel van mening over de vraag of de beeldcitaten van de foto’s van Y op de website van X naar de regels van het maatschappelijk verkeer redelijkerwijs waren geoorloofd en of het aantal en de omvang van de beeldcitaten door het te bereiken doel waren gerechtvaardigd (voorwaarde 2).

Wil een beeldcitaat redelijkerwijs geoorloofd zijn dan is van belang dat het citaat inhoudelijk relevant is (niet slechts ter illustratie) en slechts een klein onderdeel uitmaakt van het werk (de publicatie) in het geheel waarin het beeldcitaat is opgenomen. Dat wil zeggen dat niet elk hergebruik van een foto een toegestaan citaat is! Hergebruik van beeld dat uitsluitend of in overwegende mate dient als versiering of verfraaiing is niet toegestaan.

De in geschil zijnde foto’s kunnen worden beschouwd als een beeldende beschrijving en ondersteuning van de inhoud van het desbetreffende nieuwsbericht en hebben hierdoor een duidelijke functie bij de overgenomen tekst in het nieuwsoverzicht, namelijk het nieuwsbericht extra goed herkenbaar maken voor de lezer en een indruk geven van het achterliggende nieuwsartikel met als doel dat de lezer door op de hyperlink te klikken wordt doorgestuurd naar het originele nieuwsartikel op de achterliggende bronwebsite, alwaar de lezer zich het volledige nieuwsbericht eigen kan maken.

Daarnaast geldt dat het gebruik van de miniatuurfoto’s op de website van X slechts gedurende een periode van zeven dagen na publicatie zichtbaar zijn en daarna automatisch van de website worden verwijderd.

Voorts kan in onderhavige kwestie niet zonder meer worden vastgesteld dat bij alle beeldcitaten X nalatig is geweest de naamsvermelding van de maker van de foto te vermelden omdat de naamsvermelding op de bronwebsite niet voorkwam. Nu de naamsvermelding in de bron ontbrak was het voor X redelijkerwijs niet mogelijk om daarvan bij zijn beeldcitaat melding te maken (voorwaarde 3 en 4). Daarnaast is de kantonrechter van oordeel dat, ook al was op de bronwebsite de naam van Y als de maker van één of meer foto’s vermeld, dan nog van X in dat geval redelijkerwijs niet kon worden verwacht om naast de bronvermelding, die bij alle beeldcitaten duidelijk was opgenomen, ook de naam van Y als de maker van de foto(‘s) te vermelden. Daartoe acht de kantonrechter redengevend dat gelet op de context van een nieuwsoverzicht waarbinnen de foto’s van Y als beeldcitaat zijn opgenomen, de geautomatiseerde wijze waarop het nieuwsoverzicht wordt gevoed, en het doel en de strekking van het nieuwsoverzicht om de lezer via de hyperlink door te sturen naar de oorspronkelijke nieuwsbron met het volledige nieuwsbericht en de daarbij behorende foto, alwaar de naam van Y als de maker van de foto zou staan vermeld, de lezer op een vrij eenvoudige en vanzelfsprekende wijze bekend zou raken met de naam van Y als de maker van de foto.

Nu in bovenstaande kwestie aan alle cumulatieve vereisten van artikel 15a lid 1 Auteurswet is voldaan, slaagt het beroep van X op het citaatrecht. Dit betekent dat de door X op zijn website opgenomen beeldcitaten van de litigieuze foto’s van Y toelaatbaar waren en hij hiermee dus geen inbreuk heeft gemaakt op de auteurs- en persoonlijkheidsrechten van Y.

Mocht u naar aanleiding van vorenstaande vragen hebben over het auteursrecht of andere Intellectuele Eigendomsrechten dan kunt u contact opnemen met mr. Laurens Bezoen, lid van de praktijkgroep IE-recht & ICT-recht.

Voor meer blogs van de praktijkgroep IE-recht & ICT-recht: klik hier

Deze blog is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven, maar bevat informatie van  algemene informatieve aard. De informatie in de blog kan, afhankelijk van de omstandigheden van uw specifieke geval, niet of verminderd van toepassing zijn. De informatie in de blog dient derhalve niet als juridisch advies te worden beschouwd. Daniels Huisman aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie uit de blog.

Bericht delen via: