Winkelende vrouw geraakt door vallend object: winkel aansprakelijk?

Tijdens een bezoek aan De Bijenkorf is mevrouw X op de roltrap gestapt die de kelder met de parterre in verbinding stelt. Terwijl zij op de roltrap stond is zij op haar hoofd getroffen door een vallende telefoon. Onderzoek heeft uiteindelijk uitgewezen dat de telefoon in kwestie meerdere verdiepingen naar beneden is gevallen. De beveiliging van De Bijenkorf heeft achterhaald wie de telefoon heeft laten vallen en heeft van deze persoon de identiteitsgegevens gecontroleerd. Mevrouw X heeft aan de hand van deze gegevens geprobeerd in contact te komen met de eigenares van de telefoon, maar dat is niet gelukt. Vervolgens heeft mevrouw X De Bijenkorf aansprakelijk gesteld voor de schade die zij heeft geleden doordat de telefoon op haar hoofd viel. Enerzijds stelt mevrouw X zich op het standpunt dat De Bijenkorf heeft nagelaten zodanige voorzieningen te treffen dat bij roltrappen winkelend publiek niet door vallende of geworpen voorwerpen kon worden getroffen. Anderzijds heeft mevrouw X gesteld dat de identiteit van de eigenares van de telefoon niet kon worden vastgesteld doordat de beveiliging van De Bijenkorf heeft nagelaten de politie te bellen. Is De Bijenkorf aansprakelijk voor de door mevrouw geleden schade? Meer specifiek: is De Bijenkorf aansprakelijk voor de door mevrouw X gestelde (onrechtmatige) gevaarzetting?

Algemeen
Al in het jaar 1965 heeft de Hoge Raad in het zogeheten ‘Kelderluik-arrest’ geoordeeld dat aan iemand die gevaarzettende situatie in het leven roept onder omstandigheden de eis kan worden gesteld dat hij er rekening mee houdt dat bij derde de vereiste oplettenheid en voorzichtigheid niet zullen worden betracht en dat hij met het oog daarop betreffende veiligheidsmaatregelen neemt. Verzuimt hij dit te doen, dan handelt hij onrechtmatig wegens strijd met de in het maatschappelijk verkeer betamende zorgvuldigheid. In het genoemde Kelderluik-arrest stond de vraag centraal of een café aansprakelijk was voor de schade die een bezoeker had geleden toen hij op weg naar het toillet in een openstaand kelderluik is gevallen en daarbij ernstige verwondingen opliep. Belangrijk detail daarbij was dat niet (een medewerker van) het café het kelderluik had open gezet, maar een medewerker van de Coca-Cola die bezig was met het afleveren van frisdrank aan het café. 

De Hoge Raad heeft in voornoemd arrest een viertal belangrijke criteria geformuleerd om te bepalen of een bepaalde handeling als gevaarzettend/ onrechtmatig bestempeld dient te worden. Aan de hand van deze criteria kan ook worden bepaald of er veiligheidsmaatregelen hadden moeten worden genomen. Zo dient volgens de Hoge Raad te worden gelet op (1) de mate van waarschijnlijkheid waarmee de niet-inachtneming van de vereiste oplettendheid en onvoorzichtigheid kan worden verwacht, (2) de hoegrootheid van de kans dat daaruit ongevallen ontstaan, (3) de ernst die de gevolgen daarvan kunnen hebben en (4) de mate van bezwaarlijkheid van het nemen van veiligheidsmaatregelen.

Uit latere jurisprudentie is keer op keer gebleken dat vergelijkbare aansprakelijkheidskwestie worden getoetst aan voornoemde kelderluik-criteria. Zo ook in het inleidende geval.

Uitspraak
De rechtbank Rotterdam heeft zich op 1 februari 2012 uitgelaten over de inleidende casus van mevrouw X die is gaan winkelen bij De Bijenkorf. De rechtbank heeft de door mevrouw X aanhangig gemaakte zaak beoordeeld aan de hand van voornoemde kelderluik-criteria. De rechtbank stelde uiteindelijk mevrouw X in het ongelijk en wees daarmee haar vorderingen af. De rechtbank oordeelt in de uitspraak dat het een feit van algemene bekendheid is dat in gebouwen met meerdere verdiepingen voorwerpen kunnen vallen. Mevrouw X heeft zich hier vrijwillig aan dat gevaar bloot gesteld. Het verweer van De Bijenkorf dat de kans dat iemand geraakt wordt door een vallend voorwerp klein is, wordt door de rechtbank onderstreept. De rechtbank oordeelt dat de kans, dat een telefoon die langs de roltrappen in De Bijenkorf voorbij meerdere verdiepingen valt, schade veroorzaakt, zo klein is dat van De Bijenkorf niet kan worden gevergd dat zij veiligheidsmaatregelen treft. Op grond van vorenstaande heeft de rechtbank de vordering van mevrouw X afgewezen.

Met betrekking tot het tweede verweer van mevrouw X, te weten dat De Bijenkorf onrechtmatig zou hebben gehandeld door niet de politie te bellen ter identificatie van de eigenares van de telefoon, merkt de rechtbank op dat ook deze grond niet tot aansprakelijkheid van De Bijenkorf kan leiden. Als de politie al zou zijn gekomen (aangezien er geen sprake was van een strafbaar feit), oordeelt de rechtbank dat de politie niets anders zou hebben kunnen doen dan datgene dat de beveiliging van De Bijenkorf heeft gedaan, namelijk de eigenares van de telefoon vragen naar identiteitsgegevens. Het niet bellen van de politie kan daarom niet worden gekwalificeerd als onrechtmatig. De beveiligers hebben bekwaam en adequaat gehandeld bij de afwikkeling van dit incident.

Conclusie
Uit onderhavige casus, maar ook uit alle eerdere gewezen jurisprudentie op dit vlak, kan de conclusie worden getrokken dat de vraag of er in een specifiek geval sprake is van onrechtmatig gevaarzettend gedrag, dit keer op keer dient te worden beoordeeld aan de hand van alle omstandigheden van het geval en de genoemde kelderluik-criteria. Het is dan ook aan te bevelen om in een voorkomend geval direct contact op te nemen met een advocaat.

Heeft u vragen naar aanleiding van deze blog, neemt u dan contact op met ons kantoor. Wij helpen u graag verder.

Deze blog is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven, maar bevat informatie van  algemene informatieve aard. De informatie in de blog kan, afhankelijk van de omstandigheden van uw specifieke geval, niet of verminderd van toepassing zijn. De informatie in de blog dient derhalve niet als juridisch advies te worden beschouwd. Daniels Huisman aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie uit de blog.