Trouwen met je nieuwe partner: wat zijn de financiële gevolgen van het worden van stiefouder?

Samengestelde gezinnen zijn in de huidige samenleving niet meer weg te denken. Hoewel ‘kersverse’ koppels er lang niet altijd voor kiezen om hun relatie te laten bezegelen door met elkaar in het huwelijk te treden of een geregistreerd partnerschap te sluiten, gebeurt dit in even veel gevallen wel. Dat er aan een dergelijk huwelijk of geregistreerd partnerschap (aanzienlijke) financiële gevolgen kunnen kleven, is voor lang niet alle (stief)ouders duidelijk.

Wat staat er in de wet?
De wet kent een bepaling (namelijk artikel 1:392 BW) waarin staat bepaald dat naast onder meer ouders en schoonouders, ook stiefouders gehouden zijn tot het leveren van een bijdrage in de kosten van verzorging en opvoeding van hun minderjarige kinderen en stiefkinderen. Artikel 1:395 BW concretiseert deze onderhoudsverplichting van de stiefouder door te bepalen ‘dat een stiefouder alleen verplicht is gedurende zijn huwelijk of zijn geregistreerd partnerschap levensonderhoud te verstrekken aan de tot zijn gezin behorende minderjarige kinderen van zijn echtgenoot of geregistreerd partner’.

Onderstaand een voorbeeld om dit te verduidelijken:
Stel dat een vrouw uit een eerder huwelijk twee minderjarige kinderen heeft, die beiden bij haar woonachtig zijn. De vrouw ontmoet een nieuwe partner, waarmee zij gaat samenwonen en vervolgens in het huwelijk treedt. Omdat beide kinderen bij de vrouw woonachtig zijn, is haar nieuwe partner, na huwelijksvoltrekking, náást de moeder en haar ex-partner, onderhoudsplichtig geworden voor beide kinderen. In plaats van twee onderhoudsplichtige ouders, hebben beide kinderen ineens drie ouders die financieel voor hen verantwoordelijk zijn. Ter verduidelijking; indien beide kinderen bij de ex-partner van de vrouw hadden gewoond, was de nieuwe partner van de vrouw niet onderhoudsplichtig geweest voor beide kinderen.

Een huwelijk / geregistreerd partnerschap leidt tot een nieuwe (financiële) situatie. En dan? 
Vaak hebben ex-partners (in dit geval de ouders van beide kinderen) na uiteengaan al afspraken gemaakt over een verdeling van de kosten van de kinderen. In geval van het voorbeeld brengt het huwelijk van de vrouw met haar partner een wijziging van omstandigheden met zich mee, met als gevolg dat de eerder gemaakte afspraken niet meer voldoen aan de wettelijke normen en maatstaven.

Gezien de tekst van de wet is het niet meer dan logisch dat in geval van het gegeven voorbeeld de stiefvader een bijdrage dient te leveren in de kosten van de kinderen. Dat hij stiefouder is en niet de biologisch ouder, doet niets af aan de hoogte van een door hem te betalen bijdrage. De hoogte van deze bijdrage wordt immers vastgesteld aan de hand van:

a) de behoefte van de kinderen, oftewel de kosten van de kinderen die wordt vastgesteld aan de hand van de levensstandaard van de kinderen voor het uiteengaan van hun biologisch ouders;

b) de draagkracht van zowel de biologisch ouders als de stiefouder.

Uit de parlementaire geschiedenis bij artikel 1:395 BW blijkt dat de onderhoudsverplichting van de stiefouder samenvalt met die van de ouder van de kinderen. Alle onderhoudsplichtigen zijn dus gelijk qua rang. Het strikt toepassen van dit wettelijke uitgangspunt leidt alleen soms tot een ongerechtvaardigde uitkomst. Stel dat de in het voorbeeld genoemde stiefvader tweemaal zoveel verdient als de biologische ouders van beide kinderen. Dit zou dan tot gevolg hebben dat deze stiefouder het grootste deel van de kosten van beide kinderen op zich dient te nemen. Ook situaties waarin de stiefouder een hogere bijdrage aan zijn stiefkinderen kwijt is dan aan zijn eigen kinderen (voor zover hij deze mocht hebben), komen voor.

Recente rechtspraak: uitzonderingen op de wettelijke regeling 
Gezien de soms ongewenste gevolgen van het strikt toepassen van de wettekst, worden er inmiddels steeds meer uitspraken gepubliceerd waaruit blijkt dat de omvang van ieders onderhoudsverplichting afhangt van de omstandigheden van het geval. Afhankelijk van deze omstandigheden, waaronder bijvoorbeeld de duur van het huwelijk van de ouder met de desbetreffende stiefouder, de draagkracht van beide partijen als ook eventuele andere onderhoudsplichtige kinderen, besluit een gerechtelijke instantie steeds vaker om een stiefouder buiten beschouwing te laten in een berekening, dan wel aan de stiefouder een andere rang toe te kennen, met als gevolg dat wordt voorkomen dat de stiefouder in de verhouding de hoogste bijdrage dient te leveren.

Conclusie
Het trouwen met een nieuwe partner kan voor een nieuwe partner (lees: stiefouder) aanzienlijk grote financiële gevolgen hebben. Met het aangaan van een huwelijk / geregistreerde partnerschap ontstaat een financiële verplichting van deze stiefouder ten opzichte van de tot zijn gezin behorende stiefkinderen.

Aangezien een strikte toepassing van de wet nogal eens leidt tot een niet te rechtvaardigen uitkomst, wijken gerechtelijke instanties steeds vaker af van de strikte wettelijke normen en maatstaven. Aangezien elke (financiële) situatie anders is en getoetst wordt aan de hand van de omstandigheden van het geval, is het raadzaam om u tijdig te laten informeren.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met een van de leden van de praktijkgroep Personen- en Familierecht.

Deze blog is met aandacht en zorgvuldigheid geschreven, maar bevat informatie van  algemene en informatieve aard. De informatie in de blog kan, afhankelijk van de omstandigheden van uw specifieke geval, niet of verminderd van toepassing zijn. De informatie in de blog dient derhalve niet als juridisch advies te worden beschouwd. Daniels Huisman aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie uit de blog.