Schadevergoeding in het bestuursrecht; een heldere bevoegdheidsverdeling tussen de burgerlijke- en bestuursrechter?

Schadevergoeding in het bestuursrecht; een heldere bevoegdheidsverdeling tussen de burgerlijke- en bestuursrechter?

Per 1 juli 2013 is de Algemene wet bestuursrecht (Awb) op verschillende punten ingrijpend gewijzigd. Beoogd resultaat; een slagvaardiger, meer overzichtelijk en gestroomlijnder bestuursprocesrecht.

Eén van deze wijzigingen zoals neergelegd in de Wet aanpassing bestuursprocesrecht (kortweg, de ‘Wab’) betreft het schadevergoedingsrecht. Bepalingen over dit recht zijn neergelegd in de Wet nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten (kortweg, ‘Wns’). Het deel van deze wet dat ziet op schadevergoeding wegens onrechtmatige overheidsbesluiten is inmiddels in werking getreden.

Wat is een onrechtmatig overheidsbesluit?
Een bestuursorgaan (bijvoorbeeld de gemeenteraad) kan op twee manieren tegenover een burger onrechtmatig handelen. Op de eerste plaats kan het bestuursorgaan een besluit nemen, bijvoorbeeld het afgeven van een bepaalde vergunning. Wanneer een belanghebbende het niet eens is met dit besluit, dan kan hij hiertegen in bezwaar en daarna eventueel in beroep gaan. In de beroepsfase, is het mogelijk dat de bestuursrechter oordeelt dat het besluit onrechtmatig is. Vernietiging van het besluit door de rechter is dan veelal het gevolg. 

Een onrechtmatige daad kan ook voortvloeien uit een feitelijke handeling van een overheidsorgaan. Hierbij onderneemt het bestuursorgaan zelf niks, maar ontstaat vaak door een nalaten of door een onzorgvuldigheid een onrechtmatige daad tegenover een burger. In dat geval kan gedacht worden aan schade aan het wegdek na een vorstperiode, waardoor er bij een burger schade aan zijn auto ontstaat.

De situatie tot 1 juli 2013
Tot 1 juli 2013 gold er een vrij onduidelijke en overzichtelijke regeling voor schadevergoedingsverzoeken. Deze onduidelijkheid was vooral te wijten aan de vele schadeprocedures die naast elkaar bestonden, te weten:
– de bezwaar- en beroepsprocedure bij de bestuursrechter (bijvoorbeeld bij een ten onrechte afgegeven vergunning);
– een verzoek aan de bestuursrechter om het bestuursorgaan te veroordelen tot een schadevergoeding (artikel 8:73 Awb);
– de procedure waarbij de bestuursrechter alleen oordeelde over het verzoek tot schadevergoeding en niet over de schadeveroorzakende handeling (het zogenaamde zuivere schadebesluit);
– een procedure bij de burgerlijk rechter.

Situatie met ingang van 1 juli 2013
Doel van de Wns is het creëren van een duidelijke bevoegdheidsverdeling tussen de bestuursrechter en burgerlijke rechter in geval van schadeverzoeken wegens onrechtmatige besluiten. Vooral artikel 8:73 Awb maakte het schadevergoedingsrecht er niet overzichtelijker op. Het is dan ook niet vreemd dat dit artikel is vervangen door titel 8.4. De in deze titel neergelegde bepalingen openen de mogelijkheid om bij de bestuursrechter een verzoek in te dienen voor het verkrijgen van een schadevergoeding. Vereist is dat de schade voortvloeit uit (a) een onrechtmatig besluit, (b) een onrechtmatige handeling ter voorbereiding van een onrechtmatig besluit dan wel (c) een niet tijdig genomen besluit.

Door de wet wordt nu de bestuursrechter exclusief bevoegd met betrekking tot schadeverzoeken op de terreinen waarvan de Centrale Raad van Beroep (CRvB) en de belastingrechter bevoegd zijn kennis te nemen. Hierbij valt te denken aan ambtenarenrecht, belastingrecht, vreemdelingenrecht en sociale verzekeringen. De schadeverzoeken bij de bestuursrechter zullen via titel 8.4 Awb worden afgedaan. Titel 8.4 Awb heeft voor het grootste deel onmiddellijke werking. Van belang is wel dat de schade het gevolg moet zijn van een onrechtmatig besluit of onrechtmatige handeling die op of na 1 juli 2013 bekend is gemaakt dan wel heeft plaatsgevonden. Slechts voor een beperkt aantal gevallen is overgangsrecht opgenomen.

Met betrekking tot schadeverzoeken op de overige terreinen (waarvan de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (AbRvS) en het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) bevoegd zijn kennis te nemen), zoals het ruimtelijke ordeningsrecht en het milieurecht, bestaat tot een maximum van € 25.000,- een gedeelde bevoegdheid en is het aan de belanghebbende om te kiezen tussen de bestuursrechter en de burgerlijke rechter.

Schadeverzoeken vanaf € 25.000,- op terreinen waarvan de AbRvS of het CBb bevoegd zijn kennis te nemen, worden exclusief aan de burgerlijke rechter voorgelegd. Reden hiervoor is gelegen in het feit dat bij deze procedures vaak niet alleen de belangen van partijen (bijvoorbeeld een gemeente en burger) zijn betrokken, maar belangen van derden zijn geraakt. Niet vreemd is dat schadeverzoeken in dat geval complexer zijn.

Voor schadeverzoeken bij de bestuursrechter geldt een verzoekschriftprocedure. Deze procedure vervangt het tot 1 juli 2013 geldende artikel 8:73 Awb en maakt het mogelijk om, los van de procedure die op het schadeveroorzakende besluit ziet, een verzoek om schadevergoeding in te dienen. De verzoekschriftprocedure laat onverlet dat tijdens de bezwaarschriftprocedure tegen het schadeveroorzakende besluit al aan het bestuursorgaan kenbaar kan worden gemaakt dat er schade is geleden. Mocht het bestuursorgaan deze schade erkennen, dan kan de kwestie in één keer worden afgedaan. Van belang is dat het niet mogelijk is om al een verzoekschriftprocedure bij de bestuursrechter te starten voordat de bezwaarfase is afgerond. Dit kan wel gedurende een eventueel beroep tegen het schadeveroorzakende besluit. Ook indien het bestuursorgaan bereid is om slechts een gedeelte van de schade te vergoeden, kan daarna nog een verzoekschriftprocedure worden opgestart.

Heeft u vragen naar aanleiding van deze blog, neemt u dan contact op met ons kantoor. Wij helpen u graag verder.

Deze blog is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven, maar bevat informatie van  algemene informatieve aard. De informatie in de blog kan, afhankelijk van de omstandigheden van uw specifieke geval, niet of verminderd van toepassing zijn. De informatie in de blog dient derhalve niet als juridisch advies te worden beschouwd. Daniels Huisman aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie uit de blog.

Bericht delen via: