Retentierecht en faillissement

In de praktijk merk ik nog wel eens dat het voor schuldeisers lastig is om na te gaan of zij een retentierecht hebben. Ook vragen zij zich vaak af hoe om te gaan met een retentierecht in geval van faillissement. In deze blog zet ik wat regels en richtlijnen op een rij aan de hand van de praktijk.

Wat is een retentierecht?
Retentierecht is de bevoegdheid die een crediteur heeft om afgifte uit te stellen van een zaak van een ander, die hij onder zich heeft. Dit mag de crediteur doen totdat zijn vordering is voldaan. Het retentierecht is een specifieke vorm van een opschortingsrecht. U kunt het ook inroepen voor een onroerende zaak. In de wet is geregeld wanneer sprake is van een retentierecht. Dat kan zijn als er een bijzondere wetsbepaling is die een retentierecht toekent. Van retentierecht kan ook sprake zijn  als er is voldaan aan de eisen voor opschorting en de crediteur een (stoffelijke) zaak moet afgeven.

Een praktijkvoorbeeld van retentierecht
Een klassiek voorbeeld van een retentierecht is de garagehouder die een auto voor zijn klant heeft gerepareerd, terwijl de reparatiekosten nog niet zijn betaald. Hij kan de auto achterhouden (retentierecht inroepen) totdat de factuur is betaald.

Belangrijke eis
De Hoge Raad heeft in een arrest uit 2003 al eens uitgemaakt dat een schuldeiser slechts een retentierecht op een zaak kan uitoefenen als, en zolang hij ‘houder’ van die zaak is, in die zin dat afgifte nodig is. Het komt erop neer dat de schuldeiser op een voor ieder ander voldoende duidelijke manier de feitelijke macht over de betrokken zaak moet uitoefenen. In het voorbeeld van de garagehouder betekent dit, dat hij de gerepareerde auto in zijn garage of achter een hek op zijn bedrijfsterrein heeft staan.

Een aannemer die zich voor zijn onbetaalde rekeningen op een retentierecht wil beroepen, kan dat doen door het terrein met de woning die hij bouwt, af te sluiten met bouwhekken. Daarbij kan de aannemer bordjes plaatsen met de vermelding dat hij het retentierecht uitoefent.

Speciale regels bij faillissement
In geval van faillissement van de debiteur zijn er speciale regels. De crediteur behoudt in principe zijn retentierecht in faillissement. Wel kan de curator op grond van de Faillissementswet toch de teruggehouden zaak opeisen en verkopen. Voordeel voor de crediteur met retentierecht is dan dat hij een specifieke voorrang (preferentie) krijgt toegekend op de opbrengst van de desbetreffende zaak.

Dat laatste klinkt mooi, maar in de praktijk valt dat nog wel eens tegen. Curatoren worden regelmatig geconfronteerd met een ‘negatieve’ boedel: kort gezegd komt het erop neer dat de opbrengsten in het faillissement lager zijn dan de ‘boedelkosten’. In dat geval vist de crediteur met retentierecht alsnog achter het net.

Tips voor crediteuren
In een faillissement zijn er in het algemeen alleen maar verliezers, maar dat laat onverlet dat er wel wat tips zijn te geven aan crediteuren. Dien in ieder geval tijdig uw vordering in bij de curator, zeker als u denkt een beroep te kunnen doen op een retentierecht. Curatoren maken vaak gebruik van een systeem waarbij de vordering digitaal kan worden ingediend. Daarbij kunt u meteen de onderliggende stukken (facturen e.d.) uploaden. Ook kunt u daarbij doorgaans de optie retentierecht aanvinken. Er dient dan uiteraard wel sprake te zijn van een retentierecht. Ga na, zo gauw u verneemt van een faillissement van uw debiteur, of sprake is van een retentierecht. Zo ja, doe daar dan zo snel mogelijk een beroep op bij de curator om uw positie veilig te stellen. Vraag tijdig advies als u het niet zeker weet. Voorkomen is, zoals altijd, beter dan genezen.

Hubert te Woerd, advocaat, sectie Insolventierecht

Deze blog is met aandacht en zorgvuldigheid geschreven, maar bevat informatie van algemene en informatieve aard. De informatie in de blog kan, afhankelijk van de omstandigheden van uw specifieke geval, niet of verminderd van toepassing zijn. De informatie in de blog dient derhalve niet als juridisch advies te worden beschouwd. Daniels Huisman aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie uit de blog.