Ongevraagde schoolfoto’s

Aan het begin van ieder nieuw schooljaar worden weer de befaamde schoolfoto’s gemaakt. Als ouder heb je hierop geen invloed. Je kind komt vervolgens thuis met de schoolfoto’s en als ouder ben je wel of niet gecharmeerd van de kunsten van de schoolfotograaf. Dat komt tot uitdrukking in de betaling wanneer je als ouder besluit de foto’s te houden. Of anders gezegd: vind je als ouder de foto’s van je kind niet geslaagd, dan betaal je niet en stuur je de foto’s terug. Dat verliep net iets anders bij de kwestie die zich heeft voorgedaan bij de rechtbank te Zwolle wat heeft geleid tot een uitspraak van 23 augustus 2016 van die rechtbank.

Geschil?
De schoolfotograaf heeft in opdracht van de school foto’s gemaakt van de leerlingen. De foto’s zijn overhandigd aan de school. De school heeft de foto’s uitgedeeld aan de leerlingen teneinde deze thuis te laten zien, vergezeld van een machtigingsformulier, een bestelformulier en een retourenvelop. De ouders of verzorgers van de leerling kunnen dan beoordelen of zij de foto’s willen behouden of willen teruggeven. Er bestaat op dat ogenblik nog geen verplichting tot afname. Indien de foto’s niet gewenst zijn, kunnen zij kosteloos worden geretourneerd. Indien de foto’s niet geretourneerd worden, dient er een bedrag van € 16,50 te worden betaald.

Onderaan het machtigingsformulier staat: “Binnen 10 dagen terugsturen anders verplicht u zich tot afname!”.

De ouders van de leerling hebben de foto’s niet teruggestuurd, maar ook niet betaald. Zij hebben bovendien geen toestemming gegeven om de foto’s te maken.

De schoolfotograaf  stelt dat er een koopovereenkomst tot stand is gekomen. Hij eist daarom betaling van de foto’s.

Ongevraagde levering van schoolfoto’s
Nadat de kantonrechter eerst probeert te achterhalen waarop de verplichting tot terugzenden van de foto’s is gebaseerd, moet hij concluderen dat daarvoor geen genoegzame grondslag bestaat. Er is geen overeenkomst waarin deze verplichting staat. Evenmin hebben de ouders gevraagd om toezending van de foto’s. Dat betekent dat hier sprake is van een situatie van ongevraagde levering van zaken teneinde de ontvanger tot een koop te bewegen. Een dergelijke situatie wordt geregeerd door artikel 7:7, tweede lid van het Burgerlijk Wetboek (BW).

Rechtsgevolg
Artikel 7:7 tweede lid BW bepaalt dat voor een consument geen verplichting tot betaling ontstaat bij de ongevraagde levering van zaken. Het uitblijven van een reactie van de consument op de ongevraagde levering of verstrekking wordt niet als aanvaarding aangemerkt. Wordt toch een zaak ongevraagd geleverd dan is de consument bevoegd de zaak te behouden zonder dat een betalingsverplichting ontstaat.

Het uitblijven van een reactie van de ouders van de leerling mag niet worden gezien als een instemming met de koop en resulteert dan ook niet in een betalingsverplichting.

Ongerechtvaardigde verrijking of onverschuldigde betaling?
De schoolfotograaf is niet voor 1 gat te vangen en heeft niet alleen gesteld dat sprake is van een koopovereenkomst maar daarnaast (mocht van een koopovereenkomst geen sprake zijn) dat de ouders van de leerling ongerechtvaardigd zijn verrijkt doordat zij de foto’s hebben behouden zonder daarvoor te betalen. Deze stelling stuit af op eerdergenoemd wetsartikel. De bedoeling van de wetgever brengt juist mee dat de betalingsverplichting ook niet op een andere grondslag zoals bijvoorbeeld ongerechtvaardigde verrijking of onverschuldigde betaling kan worden gebaseerd.

Auteursrecht
De schoolfotograaf kan geen betaling eisen, maar de ouders kunnen de schoolfoto’s niet onbeperkt gebruiken. Immers, op de schoolfoto’s rusten het auteursrecht dat toekomt aan de maker van de schoolfoto’s (de schoolfotograaf).

De wet maakt onderscheid tussen “portretten in opdracht” en “portretten anders dan in opdracht.” Bij portretten in opdracht is de basisregel simpel: de geportretteerde mag kopieën maken van het werk, en de maker mag het werk niet zonder toestemming publiceren. Dit betekent echter niet dat de ouders de schoolfoto’s openbaar mogen maken. Dat kan in principe slechts met toestemming van de auteursrechthebbende (de schoolfotograaf). Een uitzondering is het verstrekken van een afdruk in de familie- en vriendenkring: een kopie geven aan oma is toegestaan. Tot slot. De schoolfotograaf heeft geen verplichting om mee te werken om dit allemaal mogelijk te maken. Zo hoeft een schoolfotograaf dus niet zijn negatieven, RAW-bestanden of hoge kwaliteit JPEG-bestanden af te staan of uit te lenen zodat de ouders bij een fotocentrale wat extra afdrukken kunnen laten maken.

Hoe dan ook, met dank aan de schoolfotograaf toch gratis kiekjes voor in het familiealbum.

Heeft u naar aanleiding van deze blog vragen, dan kunt u contact opnemen met mr. Laurens Bezoen, lid van de praktijkgroep IE-recht & ICT-recht.

Voor meer blogs van de praktijkgroep IE-recht en ICT-recht: klik hier

Deze blog is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven, maar bevat informatie van  algemene informatieve aard. De informatie in de blog kan, afhankelijk van de omstandigheden van uw specifieke geval, niet of verminderd van toepassing zijn. De informatie in de blog dient derhalve niet als juridisch advies te worden beschouwd. Daniels Huisman aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie uit de blog.