De onbeschermde schoen

Linker schoenen: Blackstone schoenen – rechter schoenen: Brainwave / Aqa (bronnen: afbeelding Blackstone: mooie-schoenen.nl – afbeelding Brainwave / Aqa: belder-schoenen.nl)

Eiser Blackstone stelt dat gedaagde Brainwave en Aqa inbreuk maken op de auteursrechten van Blackstone op twee schoenmodellen. De rechtbank wijst de vorderingen af. Het is de combinatie van de negen elementen die niet oorspronkelijk zijn, die bepalend is voor de totaalindruk van de Blackstone-schoenen en de beweerde karakteristieke vormgeving ervan.

Eiser Blackstone stelt dat gedaagden, Brainwave en Aqa, inbreuk maken op de auteurs rechten van Blackstone op twee schoenenmodellen.

Ten eerste heeft de rechtbank beoordeeld of de Blackstone-schoenen auteursrechtelijk beschermd zijn. Om voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking te komen moet een werk een eigen, oorspronkelijk karakter hebben en de persoonlijke stempel van de maker dragen. De vorm mag niet ontleend zijn aan die van een ander werk. Het eigen, oorspronkelijk karakter mag niet uitsluitend bepaald worden door de reeds bekende mode-, trend- of stijlelementen. Tenslotte is van belang dat het zo kan zijn dat elementen die afzonderlijk beschouwd geen auteursrechtelijk te beschermen schepping van de maker vormen, door de keuze, schikking en combinatie daarvan op een oorspronkelijke wijze, gezamenlijk wel als auteursrechtelijk beschermd werk zijn te kwalificeren.

Blackstone stelt dat de Blackstone-schoenen voor wat betreft de vormgeving gekenmerkt worden door de combinatie van de volgende kenmerkende (negen) elementen (hierna: “de combinatie”:

a.    halfhoge schoen (enkelboot);
b.    het hielstuk is uitgevoerd in de natuurlijke vorm van de hiel;
c.    een sportieve, witte zool;
d.    de platte en relatief lange neus;
e.    een taps toelopende ‘flap’ die vanaf de bovenzijde van het hielstuk doorloopt in een lus;
f.     een stiksel dat vanaf het hielstuk op ongeveer een centimeter boven de zool rondom de schoen doorloopt en enigszins taps toeloopt bij de punt van de schoen;
g.    het veterpand dat onder het onderste metalen oog een afgeronde hoek maakt van circa 90 graden en aansluit op het stiksel zoals bedoeld onder punt f en niet doorloopt tot aan de zool;
h.    een stiksel dat op ongeveer 1 à 2 cm van de bovenzijde rondom loopt;
i.     een stiksel dat de vorm van het veterpand volgt en het stiksel zoals bedoeld onder punt h kruist.

De robuuste en solide uitstraling van de Blackstone-schoenen wordt volgens Blackstone verder nog versterkt door de combinatie van de volgende (vijf) kenmerkende elementen (hierna: “de aanvullende combinatie”);
 
1.    leren uitvoering van het bovenwerk;
2.    bontvoering in beige kleur;
3.    vierkante lederen veters;
4.    metalen ogen voor de veters;          
5.    een logo (een wapenschild) aan de buitenzijde gepositioneerd op enkelhoogte.

Volgens Blackstone bepaalt de combinatie van al deze elementen de totaalindruk en de eigen karakteristieke vormgeving van de Blackstone-schoenen en geeft het deze schoenen een eigen gezicht. Blackstone stelt dat de combinatie en de aanvullende combinatie tal van puur subjectieve elementen bevatten die gevolg zijn van creatieve ontwerpkeuzes van de maker van de Blackstone-schoenen, waardoor deze elementen, althans een combinatie daarvan, een eigen oorspronkelijk karakter geven aan de Blackstone-schoenen en deze schoenen de persoonlijke stempel van de maker dragen en zodoende voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komen.

Brainwave en Aqa betwisten dat de door Blackstone genoemde elementen op zich danwel als combinatie voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komen, omdat deze niet nieuw en oorspronkelijk zijn en daarnaast niet het resultaat zijn van subjectieve creatieve keuzes. Brainwave en Aqa voeren aan dat de Blackstone-schoenen geen eigen oorspronkelijk karakter bezitten nu de elementen waarop Blackstone auteursrechtelijke bescherming claimt niet nieuw zijn, maar al bestaande en bekende (stijl) elementen betreffen in het vormgevingserfgoed van schoenen. Brainwave en Aqa hebben de rechtbank gewezen op soortgelijke schoenen, waarvan vaststaat dat die al veel eerder op de markt waren. De rechtbank heeft daarom de Blackstone-schoenen vergeleken de reeds bestaande schoenen.

De rechtbank oordeelt dat half hoge enkelschoenen al veel langer bestaan. Ook is dit element functioneel bepaald omdat het half hoge karakter ervoor zorgt dat de enkels worden beschermd. Het hielstuk is niet bijzonder en creatief. Het is ook functioneel bepaald omdat het dient ter versteviging van de pasvorm van de hiel. Ook de sportieve witte zool en de platte en relatief lange neus zijn elementen die al eerder voor kwamen. De vergeleken schoen heeft ook een flap die van het hielstuk uitloopt in een lus. Het principe is hetzelfde. Ook element f en g komt op beide schoenen voor. Element h is wel nieuw. Evenals element i. Element 1 hebben beide schoenen. Bovendien is dit niet bijzonder omdat het gebruik van leer voor het bovenwerk van schoenen traditioneel is. De bontvoering (element 2) zorgt voor warmte in de schoen en is daarom deels functioneel bepaald. Element 3, 4 en 5 zijn nieuw ten opzichte van de vergeleken schoen.

Resumerend gaat het om in totaal vijf elementen van de veertien door Blackstone gestelde kenmerkende elementen in de Blackstone-schoenen die ontbreken in de schoen die is vergeleken en die dus ten opzichte van die schoen nieuw zijn. De overige negen elementen zijn niet als nieuw en oorspronkelijk te beschouwen. Beoordeeld moet worden of de overblijvende vijf elementen zodanig nieuw, oorspronkelijk en bijzonder en creatief zijn dat deze auteursrechtelijk beschermd zijn.

Vierkante lederen veters zijn niet bijzonder en niet als nieuw te beschouwen. Voor metalen ogen voor de veters geldt hetzelfde. Het ligt voor de hand om op enkelhoogte een logo te plaatsen. Het plaatsen van een logo van de maker op de schoen is niet als een bijzonder creatieve arbeid te beschouwen en is ook functioneel. De stiksels zijn van tamelijk ondergeschikte betekenis bij het bepalen van de totaalindruk, aldus de rechtbank.

Ook de schikking en combinatie van de overblijvende vijf elementen is niet op een zodanige oorspronkelijke wijze uitgevoerd dat deze combinatie kan worden aangemerkt als een subjectieve creatieve keuze van de maker die de Blackstone-schoenen een eigen, oorspronkelijk karakter en een herkenbaar gezicht geeft. Deze elementen zijn immers niet op een kenmerkende en/of opvallend originele en creatieve wijze gecombineerd, maar eerder op een gangbare en voor de hand liggende wijze, zodat de combinatie onvoldoende oorspronkelijkheid bezit om voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking te komen.

Het is niet de combinatie van de vijf elementen die bepalend is voor de totaalindruk van de Blackstone-schoenen en de beweerde karakteristieke vormgeving ervan, maar eerder de combinatie van de overige negen elementen die niet oorspronkelijk zijn. Naar het oordeel van de rechtbank zijn de overblijvende vijf elementen ondergeschikte aspecten die weinig bijdragen aan het totaalbeeld van de Blackstone-schoenen.

Omdat de schoen van Blackstone niet auteursrechtelijke beschermd is mogen Brainwave en Aqa hun schoen gewoonweg op de markt brengen zonder inbreuk te maken tegenover Blackstone.

Met andere woorden: een nieuwe schoen is nog niet zonder meer nieuw in auteursrechtelijke zin. Laat u derhalve goed adviseren over andere beschermingsmogelijkheden, andere dan het auteursrecht door mr. Laurens Bezoen, lid van de praktijkgroep IE-recht & ICT-recht.

Voor meer blogs over IE-recht & ICT-recht: klik hier

Deze blog is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven, maar bevat informatie van  algemene informatieve aard. De informatie in de blog kan, afhankelijk van de omstandigheden van uw specifieke geval, niet of verminderd van toepassing zijn. De informatie in de blog dient derhalve niet als juridisch advies te worden beschouwd. Daniels Huisman aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie uit de blog.