Contracten in coronatijd

De coronacrisis houdt iedereen al maandenlang bezig. De maatregelen en risico’s beheersen het dagelijks leven en hebben daarmee rechtstreeks invloed op de economie. Wellicht zijn deze effecten ook merkbaar voor jou als ondernemer of voor je contractspartij. Hoe dien je hier mee om te gaan? Biedt de wet of de rechtspraak ruimte voor uitzonderingen in deze omstandigheden? 

Nu de effecten van de coronacrisis voelbaar zijn in de maatschappij en economie, kan het niet anders dan dat dit ook gevolgen heeft voor de rechtspraak. Nooit eerder maakten we een dergelijke situatie mee en bovendien is nog niet bekend hoe lang deze situatie zal voortduren. Deze onduidelijkheid en onzekerheid zijn daarom al herhaaldelijk onderwerp van geschil geweest in gevoerde procedures. Terugkerende thema’s daarbij zijn veelal: ontbinding, overmacht en onvoorziene omstandigheden.   

Contractsvrijheid
In Nederland kennen we contractsvrijheid: binnen de kaders van de wet kun je in principe alles overeenkomen met je contractspartij. Over het algemeen zal de rechter daarom terughoudend zijn bij de beoordeling van een overeenkomst. In principe zal worden uitgaan van hetgeen (woordelijk) is overeengekomen.

Maar wat kan je wegens corona tijdelijk niet kan of wilt nakomen? Bijvoorbeeld omdat je nu tijdelijk geen omzet maakt, maar het huurcontract doorloopt. Of omdat je restaurant momenteel gesloten is, maar de leveranciers verwachten dat je hun producten blijft afnemen.  

Tijdelijke (temporele) ontbinding
Wil je definitief van een overeenkomst af, dan kan je deze in beginsel bij een tekortkoming ontbinden. Het kan echter voorkomen dat je door de coronamaatregelen tijdelijk niet kunt of niet wilt voldoen aan verplichtingen uit een overeenkomst, maar je deze overeenkomst op de duur wel wilt behouden. Je beoogt een tijdelijke pauze, ademruimte, een tijdelijke bevriezing van de overeenkomst. In het licht van de heersende coronacrisis is het denkbaar dat een gesloten overeenkomst voor de duur van een (gedeeltelijke) lock-down of soortgelijke beperkende maatregelen als ontbonden wordt beschouwd. Gedurende die periode hoef je derhalve niet aan je verplichtingen te voldoen en kan je contractspartij geen nakoming vorderen. Als een contractspartij hier niet mee instemt, dan zal je dit bij een rechter moeten vorderen. Bij een temporele ontbinding herleeft de overeenkomst zodra de beperkende maatregelen (volledig) zijn opgeheven.

Overmacht
Als je als niet (meer) kunt nakomen, maar dit geheel buiten je schuld ligt, kan er sprake zijn van overmacht. De wet kent een aantal toetsingseisen om de overmacht te kunnen bepalen. Is er sprake van overmacht, dan kun je niet worden gedwongen om na te komen en evenmin ben je gehouden om een schadevergoeding te voldoen aan je contractspartij. Of en in hoeverre de coronacrisis wordt beschouwd als grond voor overmacht, zal afhangen van de omstandigheden van het geval. Van overmacht is in ieder geval geen sprake indien niet op de oorspronkelijk voorziene wijze kan worden nagekomen, maar wel op een andere manier (geen daadwerkelijke onmogelijkheid). Evenmin is daarvan sprake als je wegens corona ontoereikende inkomsten hebt, omdat betalingsonmacht in de risicosfeer van de schuldenaar ligt, zie hiervoor bijvoorbeeld ook: https://uitsprakenrechtspraak.nl/inziendocument. Het zal afhangen van de omstandigheden van het geval en aankomen op de bewijzen die de schuldenaar kan aanvoeren.

Onvoorziene omstandigheden
Als het voorgaande allemaal niet opgaat, dan zou een uitkomst wellicht gevonden kunnen worden in de zogenaamde onvoorziene omstandigheden. Partijen kunnen in dat geval de rechter verzoeken om de gesloten overeenkomst te ontbinden of te wijzigen als in gegeven omstandigheden de nakoming van de voorliggende overeenkomst niet kan worden volgehouden. Bijvoorbeeld omdat een en ander onaanvaardbaar (niet redelijk en billijk) zou zijn. Onder omstandigheden kan de coronacrisis als onvoorziene omstandigheid worden aangemerkt. Zoals de kantonrechter afgelopen juli oordeelde ten gunste van een huurder in: https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument. Het is de vraag of die omstandigheid dusdanig zwaar weegt, dat deze een wijziging of ontbinding van de overeenkomst rechtvaardigt. Ook hier zal het aankomen op het al dan niet geleverde bewijs door de schuldenaar die zich op de omstandigheden beroept.

Bent u benieuwd wat de invloed van de huidige maatregelen is op uw overeenkomsten? Wij adviseren u graag.

Deze blog is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven, maar bevat informatie van algemene informatieve aard. De informatie in de blog kan, afhankelijk van de omstandigheden van uw specifieke geval, niet of verminderd van toepassing zijn. De informatie in de blog dient derhalve niet als juridisch advies te worden beschouwd. Daniels Huisman aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie uit de blog.