Afbeeldingen op internet mag je toch vrijelijk gebruiken?

Hoe vaak komt het niet voor dat op internet naar afbeeldingen (foto’s) wordt gezocht die vervolgens worden ‘geknipt en geplakt’? Ik kan kort zijn: vaak. Maar weinig mensen realiseren zich dat dit wettelijk niet is toegestaan. Velen van hen denken nog steeds dat alles wat op internet staat vrijelijk mag worden gebruikt. Niets is minder waar.

Auteurswet
Een afbeelding wordt beschermd door de Auteurswet. De auteursrechten komen toe aan de maker van de afbeelding.  Vrijwel alle foto’s en afbeeldingen die te vinden zijn op internet, zijn auteursrechtelijk beschermd. Om voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking te komen, moet een afbeelding  origineel zijn en het persoonlijk stempel/karakter van de maker dragen. De vereiste originaliteit kan hier liggen in bijvoorbeeld de invalshoek, de compositie van het gefotografeerde, de belichting enzovoorts. In de praktijk blijkt dat de rechter al snel aanneemt dat er sprake is van een originele foto.  Zo is ook een pasfoto auteursrechtelijk beschermd.

De maker van een foto (afbeelding) heeft het exclusieve recht om de foto openbaar te maken en te verveelvoudigen. Keerzijde is dat de maker het gebruik zonder zijn toestemming kan verbieden en kan eisen dat de foto wordt verwijderd. Aan het gebruik kunnen voorwaarden worden verbonden, waaronder een (licentie)vergoeding.

Schade / redelijke vergoeding
Maar wat is de schade van de auteursrechthebbende wanneer een afbeelding zonder toestemming dan wel vergoeding wordt gebruikt? Immers, er is sprake van een auteursrechtinbreuk.

De schade als gevolg van een auteursrechtinbreuk op een afbeelding is meestal niet precies vast te stellen. Daarom zal de schade moeten worden begroot. Hiervoor wordt in de rechtspraak vaak aansluiting gezocht bij de algemene voorwaarden van de Nederlandse Fotografenfederatie. De geëiste vergoeding kan hoog zijn: twee- of driemaal de ‘gebruikelijke’ licentievergoeding afhankelijk van het type gebruik. Ook kan een vergoeding worden gevraagd voor het ontbreken van naamsvermelding (van de maker) c.q. bronvermelding en een vergoeding van alle juridische (advocaat)kosten. Het ‘knippen en plakken’ kan hierdoor uitlopen op een financieel debacle.

Wat is een redelijke vergoeding? Bij de begroting van de schade kan worden aangeknoopt bij de tarieven die de fotograaf normaliter hanteert voor het gebruik van zijn foto (na gegeven toestemming). Uitgangspunt is de economische waarde van de foto: wat kost het om de foto normaal gesproken gedurende een bepaalde tijd op je blog te gebruiken? Daarnaast kan het redelijk zijn een verhoging op de gebruikelijke licentievergoeding toe te passen vanwege verminderde exploitatiemogelijkheden voor de fotograaf. Ook speelt een rol: commercieel gebruikt van de afbeelding of niet, wordt de website waarop de foto staat afgebeeld veel bezocht of niet, is de foto al eerder rechtmatig openbaar gemaakt, is de foto op verzoek van de auteursrechthebbende verwijderd, et cetera.

De in het verleden door rechters toegekende vergoedingen vallen relatief mee. Deze variëren van € 1.500,- voor een foto in een boek tot € 255,- per foto per jaar dat deze staat afgebeeld op een website. Vooraf is vaak wel een indicatie te geven van de vergoeding die zal worden toegekend, maar bij dit type zaken hangt het vooral af van de omstandigheden van het geval. Het heeft er alle schijn van dat rechters steeds vaker hogere vergoedingen toekennen om er voor te zorgen dat de inbreukmaker het de volgende keer wel uit zijn hoofd zal laten dit nog een keer te doen.

Heeft u naar aanleiding van deze blog vragen over het gebruik van foto’s van derden of over een ander aspect van het Intellectueel Eigendom? Neem dan contact op met mr. Laurens Bezoen, lid van de praktijkgroep IE-recht & ICT-recht.

Voor meer blogs van de praktijkgroep IE-recht & ICT-recht: klik hier

Deze blog is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven, maar bevat informatie van  algemene informatieve aard. De informatie in de blog kan, afhankelijk van de omstandigheden van uw specifieke geval, niet of verminderd van toepassing zijn. De informatie in de blog dient derhalve niet als juridisch advies te worden beschouwd. Daniels Huisman aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie uit de blog.