Schade als gevolg van tokkelen: aansprakelijkheid van de tokkelbaanhouder

Bij het woord ‘tokkelen’ kun je denken aan het bespelen van een gitaar, zoals Marcus Mumford van Mumford & Sons ogenschijnlijk nonchalant doet op zijn gitaar en mandoline. Tokkelen is ook het afdalen aan een diagonaal gespannen lijn; een soort kabelbaan waarbij je met een aardige snelheid naar beneden suist. Vaak wordt tokkelen ook geassocieerd met een kabelbaan. Verschil is echter dat je bij een kabelbaan vaak op een stoeltje/schommel of iets dergelijks zit; bij een tokkelbaan hang je als het ware “los” in de tokkel, voorzien van veiligheidsgordels en is het de bedoeling dat je met je voeten op enig moment de grond raakt.

Dat dit een ‘hobby’ is voor een durfal/waaghals is duidelijk: verwacht mag worden dat deze de risico’s van het tokkelen op de koop toeneemt. Begrijpelijkerwijs lijkt er dan niet veel ruimte, indien toch schade wordt geleden, om hiervoor iemand aansprakelijk te houden.

Aansprakelijkheid in sport-/spelsituaties?
In de juridische praktijk en met name in sport- en spelsituaties kan dat anders zijn. Indien bijvoorbeeld een technisch minder begaafde voetballer zijn tegenstander nogal hardhandig onderuit schoffelt, als gevolg waarvan de laatste schade lijdt (scheuren van een kruisband), kan niet altijd de ‘dader’ aansprakelijk worden gesteld. De overkoepelende sportinstantie  (bijv. de KNVB) wordt geacht zelf (spel)regels (de normen) op te stellen om een dergelijke overtreder daarop aan te spreken (schorsingen e.d.). Pas als een gedraging abnormaal en gevaarlijk is, kan aansprakelijkheid en schadevergoeding volgen (denk aan de zaak van Niels Kokmeijer).

Wel is een tendens te bespeuren dat sport- en spelverenigingen vaker aansprakelijk worden gesteld voor schade die een deelnemer lijdt, omdat er niet voldoende toezicht is geweest of omdat de deelnemer niet voldoende gewaarschuwd is voor een gevaarlijke situatie. Daarover gaat de volgende casus.

Aansprakelijkheid voor de ondernemer (opstalhouder)
Een doorsnee gemiddeld Nederlands gezin (man, vrouw en 2 ½ kind) gaat in 2010 op vakantie. Op de camping wordt een buitenactiviteit geboekt bij een zogenaamde ’outdoor’ club. Bij de buitenactiviteit wordt onder meer getokkeld. Bovenaan de tokkelbaan staat een medewerker om in dit geval de man te zekeren; aan het einde van de baan staat nog een medewerker die de deelnemer, die via de tokkelbaan naar beneden komt, afremt. De man is via de tokkelbaan (20 meter hoogteverschil) naar beneden gegaan; bij de landing aan het einde van de baan raakt hij hardhandig met zijn voet de grond als gevolg waarvan letsel aan de linkerenkel wordt opgelopen. De man wenst de outdoor club aan te spreken.  De kwestie welke rechter bevoegd is (ongeval vond plaats in Frankrijk) en de uitsluiting van aansprakelijkheid in de algemene voorwaarden, laat ik hier verder rusten; de Nederlandse rechter is bevoegd en die stelde vast dat er geen beroep op de uitsluiting van aansprakelijkheid op grond van de algemene voorwaarden kon worden gedaan.

De man stelt in de procedure dat de tokkelbaan niet voldeed aan de eisen en dat de tokkelbaanhouder daarom aansprakelijk is. De rechtbank is het met de man eens en oordeelt dat een tokkelbaan zodanig ontworpen dient te zijn dat de tokkelende persoon niet de grond kan raken voordat hij volledig tot stilstand is gekomen (uitgetokkeld). De outdoor club verweert zich met de stelling dat zij deskundig advies heeft ingewonnen bij de aanleg van de baan. Dat maakt volgens de rechtbank niet uit, evenmin dat de tokkelbaan is goedgekeurd door gecertificeerde instanties.

Ook het verweer van de outdoor club dat zij de man instructies heeft gegeven bij de landing zijn benen in te trekken, kan haar niet baten. Een dergelijke instructie vormt een onvoldoende maatregel om letsel te voorkomen: de outdoor club mag er niet op vertrouwen dat deelnemers steeds in staat zijn om dergelijke instructies adequaat uit te voeren: juist het nemen van een tokkelbaan levert veel prikkels op (spanning, opwinding) waardoor deelnemers minder goed in staat zijn om een instructie – het intrekken van de benen – correct en op het juiste moment kunnen uitvoeren. De rechter acht de outdoor club als opstalhouder aansprakelijk en veroordeelt haar tot betaling van de schade.

Waarschuwen alleen is niet voldoende
Wat valt hier nu uit te leren? Waarschuwen voor gevaarlijke en risicovolle situaties alleen is niet voldoende: gekeken moet worden of de zaak/zaken op enigerlei wijze (gevaar) letsel kan veroorzaken, ook al wordt voldaan aan de voorgeschreven eisen en voorschriften, bijvoorbeeld van een overkoepelende sportinstantie of overheid.

In dit geval ging het om een tokkelbaan. Dat is een onroerende zaak. De wet bepaalt dat de eigenaar/bezitter aansprakelijk is als de opstal een gebrek bevat, dat gevaar oplevert en uiteindelijk schade veroorzaakt. Hier had dus de tokkelbaanhouder als opstalhouder de baan zo moeten aanleggen en inrichten dat een deelnemer nimmer met zijn voeten de grond kan raken, niet eerder dan dat hij volledig tot stilstand is gekomen.

Het voldoen aan de eisen en voorschriften die een instantie stelt, is dan ook niet voldoende: de opstalhouder zal altijd zelf moeten nagaan of er toch niet een gebrek aan de opstal kleeft dat een gevaar voor schade oplevert. Is dat het geval, dan dient hij, naast wellicht het waarschuwen voor dat gevaar, het gebrek te herstellen of aanpassingen te doen.

Uiteraard zijn hier wel weer ‘escapes’ en dus uitzonderingen voor te bedenken. Mocht u als opstalhouder worden aangesproken voor schade, of u lijdt zelf schade als gevolg van een gebrekkige opstal, neem dan contact met ons kantoor.

Voor meer blogs over Aansprakelijkheid, verzekering & schade: klik hier

Deze blog is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven, maar bevat informatie van  algemene informatieve aard. De informatie in de blog kan, afhankelijk van de omstandigheden van uw specifieke geval, niet of verminderd van toepassing zijn. De informatie in de blog dient derhalve niet als juridisch advies te worden beschouwd. Daniels Huisman aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie uit de blog.