Auteursrechtschending botenbouwer?

Linker boot: Admiral sloep – Rechter boot: Liberty sloep  (bronnen: afbeelding Admiral sloep: watersportreinders.nl – afbeelding Liberty sloep: consulease.nl)

In 2012 diende er een kort geding voor de voorzieningenrechter bij de rechtbank Arnhem. In hoeverre was er sprake van auteursrechtschending van een botenbouwer? 

Loendersloot is met Admiral Boats een samenwerkingsverband aangegaan om een “eigen botenlijn” (de Libertysloepen) voor seizoen 2011 te realiseren. Op bestelling van Loendersloot die daartoe aanwijzing heeft gegeven, heeft Admiral Boats mallen gemaakt voor de Libertysloepen en daarmee de betreffende Libertysloepen geproduceerd. Op of omstreeks augustus 2011 is Admiral Boats de mallen van de Libertysloepen gaan gebruiken voor de productie van eigen sloepen en het vervolgens op de markt brengen van deze sloepen onder haar eigen naam “Admiral” (de Admiralsloepen). Prins is distributeur van de Admiralsloepen in Nederland.

Loendersloot heeft Prins gesommeerd de inbreuk op zijn rechten op de Libertysloepen te staken door de Admiralsloepen niet meer op de Nederlandse markt te brengen. Prins is door de advocaat van Loendersloot gesommeerd om de auteursrechten van Loendersloot op de Libertysloepen te respecteren.

Naar het voorlopige oordeel van de voorzieningenrechter kan gelet op de gebruikelijke vormgeving van sloepen binnen de sloepenmarkt en het feit dat de creatieve keuzes van de maker slechts geringe aspecten van de sloep betreffen niet gesproken worden van een eigen oorspronkelijk karakter met de persoonlijke stempel van de maker. Loendersloot kan daarom geen bescherming aan de Auteurswet ontlenen. Ook van een onrechtmatig handelen van Prins is geen sprake.

Auteursrecht
Op grond van artikel 1 juncto artikel 10 Auteurswet is het auteursrecht het uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgende, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen. Daarom moet eerst worden nagegaan of er auteursrecht rust op de door Loendersloot in de dagvaarding opgesomde Liberty sloepen en de mallen waarmee die sloepen worden vervaardigd. Om voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking te komen moet een werk een eigen, oorspronkelijk karakter hebben en de persoonlijke stempel van de maker dragen. Het vereiste van het eigen, oorspronkelijke karakter houdt in, kort gezegd, dat de vorm niet ontleend mag zijn aan die van een ander werk. Het vereiste van de persoonlijke stempel van de maker betekent dat sprake moet zijn van een vorm die het resultaat is van scheppende menselijke arbeid en dus van creatieve keuzes, en die aldus voortbrengsel is van de menselijke geest. Daar buiten valt in elk geval al hetgeen een vorm heeft die zo banaal of triviaal is, dat daar achter geen creatieve arbeid van welke aard ook valt aan te wijzen. Het werk begrip van de Auteurswet vindt zijn begrenzing waar het eigen, oorspronkelijke karakter enkel datgeen betreft dat noodzakelijk is voor het verkrijgen van een technisch effect. Daarnaast vindt het werk begrip zijn begrenzing waar het eigen, oorspronkelijk karakter enkel bepaald wordt door een reeks bekende stijlelementen. Tenslotte is van belang dat het zo kan zijn dat elementen die afzonderlijk beschouwd geen auteursrechtelijk te  beschermen schepping van de maker vormen, door de keuze, schikking en combinatie daarvan op een oorspronkelijke wijze, gezamenlijk wel als auteursrechtelijk beschermd werk kwalificeren.

Partijen verschillen van mening over de vraag of de Libertysloepen een eigen, oorspronkelijk karakter hebben en het persoonlijk stempel van de maker dragen.  Een sloep is een gebruiksvoorwerp, dat naar zijn aard een bepaalde basisvorm moet hebben. Deze basisvorm die veel kenmerken heeft die voor de gebruiksbestemming daarvan zijn bepaald is niet voldoende oorspronkelijk om als werk in de zin van de Auteurswet te kwalificeren. Volgens Loendersloot bevat de door hem ontworpen Libertysloepen naast deze basisvorm een aantal specifieke kenmerkende elementen dat het resultaat is van de door hem gemaakte subjectieve creatieve keuzes, waardoor deze elementen, althans de combinatie daarvan, een eigen oorspronkelijk karakter aan de Libertysloepen geven en dus voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komen.

Op basis van de overgelegde stukken van Prins, waarin als vergelijkingsmateriaal veel afbeeldingen zitten van sloepen die reeds waren ontworpen en op de markt gebracht voor de verschijning van de Libertysloepen, en de ter zitting getoonde voorbeelden, moet worden aangenomen dat de door

Loendersloot genoemde kenmerkende elementen van de Libertysloepen als zodanig niet nieuw en oorspronkelijk zijn.

De voorzieningenrechter is daarnaast van oordeel dat ook de schikking en combinatie van de door Loendersloot gestelde kenmerkende elementen van de Libertysloepen onvoldoende oorspronkelijkheid bezit om te kunnen spreken van een werk in de zin van de Auteurswet. Dit samenstel van door Loendersloot gestelde elementen (de vorm van de console, lage zitbanken, opstaande randen, kleine opstappen, de driehoekige afvoergoot voor het buiswater, het formaat van de luiken, de ronde zitting naar voren, verzonken kleppen, opbergvakken in de zitbanken, het driehoekige ankerluik en de ruitvormige antislip) geeft de Libertysloepen niet een dusdanige karakteristieke uitstraling die de Libertysloepen onderscheidt van de reeds op de sloepenmarkt bestaande sloepenmodellen van andere producenten. Het gaat slechts om details die nauwelijks verschillen van de details waarmee reeds voordien bestaande sloepen waren uitgerust en die daaraan klaarblijkelijk ook zijn ontleend. Het totaalbeeld van de Libertysloepen verschilt te weinig met dat van de al bestaande sloepenmodellen van andere producenten om de Liberty sloepen op grond van de schikking en combinatie van de door Loendersloot gestelde kenmerkende elementen een eigen, oorspronkelijk karakter en de persoonlijke stempel van de maker toe te dichten. Het kan zijn dat bij verschillende onderdelen persoonlijke keuzes van de ontwerper mogelijk zijn en dat daarbij enige creatieve keuzes gemaakt zijn, maar deze betreffen in onderhavige casus na het voorlopige oordeel van de voorzieningenrechter op het geheel van de voor het overige in de sloepenmarkt reeds gebruikelijke vormgeving van sloepen zodanig geringe aspecten dat niet gesproken kan worden van een eigen oorspronkelijk karakter met de persoonlijke stempel van de maker.

Slaafse nabootsing
Voor de beantwoording van de vraag of sprake is van slaafse nabootsing heeft als uitgangspunt te gelden dat nabootsing van een product dat niet (langer) wordt beschermd door een absoluut recht van intellectuele eigendom (bijvoorbeeld auteursrecht) in beginsel vrijstaat. Dit beginsel leidt uitzondering wanneer, zo volgt uit vaste rechtspraak, het product onderscheidend vermogen heeft, het in hoge mate wordt nagebootst terwijl men evengoed, zonder afbreuk te doen aan de deugdelijkheid en bruikbaarheid van het product, een andere weg had kunnen inslaan en wanneer door die nabootsing verwarring bij het publiek valt te duchten. Admiral Boats heeft de mallen van de Libertysloepen op eigen kosten en voor eigen rekening gemaakt. De insteek was dat Admiral Boats deze kosten zou terugverdienen bij de verkoop van de Libertysloepen aan Loendersloot, door dat de kosten van de productie van de mallen in die verkoopprijs zouden worden doorberekend. De door Loendersloot in de procedure overgelegde correspondentie tussen hem en Admiral Boats duidt er op dat Admiral Boats tot medio 2011 op basis van exclusiviteit de Libertysloepen heeft geleverd aan Loendersloot en dat daarna, door de ontstane problemen in de samenwerking, Admiral Boats de exclusieve levering aan Loendersloot heeft beëindigd en vervolgens een eigen productie sloepen heeft vervaardigd met de mallen en deze sloepen onder de naam Admiral heeft geleverd aan Prins. Volgens de voorzieningenrechter valt niet in te zien waarom Admiral Boats, die zelf de mallen heeft vervaardigd op eigen kosten en rekening en waarop zoals hier boven reeds is geoordeeld geen auteursrecht rust, terwijl de sloepen weinig onderscheidend vermogen hebben en de exclusieve relatie met Loendersloot is geëindigd, met gebruikmaking van deze mallen geen eigen (Admiral) sloepen mag fabriceren en die op de markt mag brengen en dus ook aan Prins mag verkopen. Dit is na het voorlopige oordeel van de voorzieningenrechter niet te kwalificeren als onrechtmatig slaaf nabootsen door Admiral Boats, zodat ook Prins niet onrechtmatig handelt wegens de verhandeling van de op deze wijze geproduceerde Admiralsloepen, waar van niet geoordeeld kan worden dat deze slaafse nabootsingen zijn van de Libertysloepen.

De vorderingen van Loendersloot zijn afgewezen.

Wilt u weten wat wij voor u en uw zaak op het gebied van intellectueel eigendom kunnen betekenen, e-mail uw vraag of neem direct telefonisch contact op. U kunt ons bereiken op  of telefonisch op 053 – 760 0 860. 

Voor meer blogs over IE-recht & ICT-recht: klik hier

Deze blog is met veel aandacht en zorgvuldigheid geschreven, maar bevat informatie van  algemene informatieve aard. De informatie in de blog kan, afhankelijk van de omstandigheden van uw specifieke geval, niet of verminderd van toepassing zijn. De informatie in de blog dient derhalve niet als juridisch advies te worden beschouwd. Daniels Huisman aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie uit de blog.