Het niet-ingeschreven Gemeenschapsmodel in de praktijk

Inbreuk op modelrecht ‘Low Top Python’ sneakers van Filling Pieces door De Schoenenfabriek.

Voor de volledige uitspraak van de rechtbank te Den Haag van 26 januari 2016 (hierna: ‘de uitspraak’) wordt verwezen naar de volgende link: uitspraak

De feiten (rechtsoverweging 2.3. en volgende van de uitspraak)
Filling Pieces houdt zich bezig met het ontwerpen, produceren en verkopen van schoenen, waaronder met het produceren en verkopen van de ‘Low Top Python’ sneakers.

Onder het winkelconcept De Schoenenfabriek vallen een aantal schoenwinkels/ateliers in verschillende plaatsen in Nederland waar schoenen van diverse merken te koop worden aangeboden. De Schoenenfabriek verkoopt haar schoenen ook via de website www.deschoenenfabriek.nl, voornamelijk aan klanten in Nederland, maar sporadisch ook aan klanten buiten Nederland. Zo heeft De Schoenenfabriek ook schoenen geleverd in België, Duitsland, Italië en Spanje.

In haar assortiment heeft De Schoenenfabriek de ‘Sneaker Snake’ in vijf verschillende kleuren, waaronder in de kleuren zwart, wit en rood (hierna: de ‘Sneaker Snake’ sneakers). Zij heeft van elke kleur 28 paar ingekocht op een beurs in Milaan bij een Italiaanse schoenenfabrikant en heeft thans nog van elke kleur een aantal in voorraad.

Filling Pieces heeft in juni 2015 de ‘Sneaker Snake’ sneakers in het assortiment van De Schoenenfabriek ontdekt, welke naar de stelling van Filling Pieces grote gelijkenis vertoonden met de ‘Low Top Python’ sneakers. Filling Pieces heeft De Schoenenfabriek vervolgens bij brieven van 15 september 2015 en 5 november 2015 gesommeerd haar vermeend inbreukmakend handelen te staken. De Schoenenfabriek heeft het aanbieden van de ‘Sneaker Snake’ sneakers en de verkoop daarvan niet gestaakt.

Filling Pieces vordert ten overstaan van de voorzieningenrechter te Den Haag – samengevat – dat De Schoenenfabriek wordt verboden in de Europese Unie inbreuk te maken op haar niet-ingeschreven Gemeenschapsmodelrechten ten aanzien van de ‘Low Top Python’ sneakers.

Wat is een niet-ingeschreven Gemeenschapsmodel(recht)
Een Gemeenschapsmodel biedt bescherming in alle (momenteel 27) landen van de Europese Unie. Er bestaan twee soorten Gemeenschapsmodellen: ingeschreven Gemeenschapsmodellen en niet-ingeschreven Gemeenschapsmodellen. Beide worden beheerst door Verordening 6/2002 van de Raad betreffende Gemeenschapsmodellen (de Gemeenschapsmodellenverordening). Gemeenschapsmodellen moeten, net als Benelux modellen, nieuw zijn en een eigen karakter hebben (artikel 4 Gemeenschapsmodellenverordening).

Een niet-ingeschreven Gemeenschapsmodel wordt als nieuw beschouwd indien geen identiek model voor het publiek beschikbaar is gesteld vóór de datum waarop het model waarvoor bescherming wordt gevraagd voor het eerst voor het publiek beschikbaar is gesteld. Modellen worden geacht identiek te zijn indien de kenmerken ervan slechts in onbelangrijke details verschillen (artikel 5 Gemeenschapsmodellenverordening). Een niet-ingeschreven gemeenschapsmodel wordt geacht een eigen karakter te hebben, indien de algemene indruk die het bij de geïnformeerde gebruiker wekt, verschilt van de algemene indruk die bij die gebruiker wordt gewekt door modellen die vóór de eerdergenoemde datum voor het publiek beschikbaar zijn gesteld (artikel 6 Gemeenschapsmodellenverordening). Onder het begrip ‘geïnformeerde gebruiker’ dient te worden te worden verstaan een gebruiker die niet slechts gemiddeld, maar in hoge mate aandachtig is, hetzij door persoonlijke ervaring, hetzij door kennis van de betrokken sector.

Het niet-ingeschreven Gemeenschapsmodelrecht ontstaat door het model (in casu de ‘Low Top Python’ sneakers) voor het publiek beschikbaar te stellen. Een model is beschermd als niet-geregistreerd Gemeenschapsmodel voor een periode van drie jaar, te rekenen vanaf de datum waarop het model voor het eerst binnen de Gemeenschap aan het publiek beschikbaar is gesteld.

Het niet-geregistreerde Gemeenschapsmodel verschaft de houder het recht om dezelfde handelingen te verbieden als hij op basis van het geregistreerde Gemeenschapsmodel kan verbieden, maar alleen als er sprake is van namaak (ontlening) van het beschermde model.

In de praktijk
Filling Pieces heeft 11 kenmerken opgesomd van haar ‘Low Top Python’ sneakers, die haar sneakers zouden moeten onderscheiden van andere vergelijkbare sneakers.

De ‘Low Top Python’ sneakers zijn op 29 november 2013 voor het eerste voor het publiek beschikbaar gesteld.

De Schoenenfabriek stelt dat de ‘Low Top Python’ sneakers niet uniek zijn. Volgens haar waren voor 29 november 2013 al vergelijkbare modellen beschikbaar (een zwarte lage zwartlederen sportschoen met slangenprint, een verstevigde rand, zwart leer, grof stikwerk, veters en een taps toelopende tong).

De rechter oordeelt echter dat de ‘Low Top Python’ sneakers een eigen karakter hebben en voldoende afwijken van de modellen die voor 29 november 2013 op de markt zijn gebracht.

Wat maakt de ‘Low Top Python’ sneakers dan uniek? De rechter schrijft hierover: “Zo is – voor zover op te maken uit die afbeeldingen – in elk geval een in drie vlakken verdeeld, gevuld, taps naar boven toelopend hielstuk en een verlengde tong geen onderdeel van dat basismodel. Maar blijkens de afbeeldingen is bijvoorbeeld ook in het gebruik van het slangenleerpatroon (zoals in positie, eigenschappen van het patroon en verhouding tot andere materialen) nog voldoende ruimte geweest voor om verschil te maken. Gesteld noch gebleken is dat de combinatie van specifieke kenmerkende elementen van de ‘Low Top Python’ sneakers al tot het vormgevingserfgoed behoorde op het moment dat deze sneakers voor het eerst aan het publiek beschikbaar werden gesteld.”

Er is dus sprake van een geldig niet-ingeschreven Gemeenschapsmodel. Vervolgens moet worden onderzocht of De Schoenenfabriek daarop inbreuk maakt.

De beoordelingsmaatstaf
Volgens artikel 10 lid 1 Gemeenschapsmodellenverordening omvat de beschermingsomvang van het Gemeenschapsmodel elk model dat bij de geïnformeerde gebruiker geen andere algemene indruk wekt. Volgens lid 2 wordt bij het beoordelen van de draagwijdte van de bescherming rekening gehouden met de mate van vrijheid van de ontwerper bij de ontwikkeling van het model. Bij het vaststellen van de beschermingsomvang dient een vergelijking te worden gemaakt tussen het model en het vormgevingserfgoed. De geïnformeerde gebruiker zal de modellen zo mogelijk rechtstreeks vergelijken.

De rechter oordeelt dat de ‘Sneaker Snake’ sneakers van De Schoenenfabriek bij de geïnformeerde gebruiker niet een andere algemene indruk wekken dan de ‘Low Top Python’ sneakers. De twee modellen vertonen te veel gelijkenis. Daarbij komt dat de verschillen te gering worden geacht. De rechter gaat nog een stap verder door te oordelen dat de overeenkomsten tussen de beide modellen zodanig gedetailleerd zijn, dat moet worden aangenomen dat er sprake is van namaak als bedoeld in artikel 19 lid 2 Gemeenschapsmodellenverordening.

De belangrijkste beslissing
Het is Filling Pieces verboden de ‘Sneaker Snake’ sneakers in de Europese Unie op de markt te brengen. Dit verbod is beperkt tot een periode van 3 jaar vanaf de datum waarop de ‘Low Top Python’ sneakers op de markt zijn gebracht en dus tot 29 november 2016.

Afsluiting
Vroeger kon een ontwerp alleen als model worden beschermd als het was ingeschreven in het modellenregister. Tegenwoordig bestaat er ook een niet-ingeschreven gemeenschapsmodel. Hierdoor is het model automatisch beschermd binnen de Europese Unie.

Het niet-ingeschreven Gemeenschapsmodel is speciaal in het leven geroepen voor ontwerpen met een relatief korte levensduur (door het snel veranderende modebeeld), zoals kleding en schoenen. In principe brengen modeontwerpers ieder half jaar een nieuwe collectie op de markt. Daarom loonde het voor hen niet altijd om kosten te maken om hun model in te schrijven.

Behalve de langere termijn van bescherming biedt een ingeschreven model nog een belangrijk voordeel: de beschermingsomvang is ruimer. Op grond van een niet-ingeschreven model kun je als ontwerper alleen actie ondernemen als derde partijen – bijvoorbeeld – een sneaker op de markt brengen dat een kopie is van het originele ontwerp. Met een ingeschreven model hoeft men niet aan te tonen dat de andere sneaker een kopie is, maar volstaat het als de sneakers voldoende op elkaar lijken.

Een nadeel van het ingeschreven modelrecht is dat er kosten gemaakt moeten worden voor de registratie, terwijl niet-ingeschreven modelrechten automatisch (en dus gratis) ontstaan.

Op grond van het modellenrecht moet er binnen 12 maanden nadat het publiek voor het eerst kennis van het model heeft kunnen nemen, een aanvraag voor registratie zijn gedaan voor dat model. Als een ontwerper langer wacht, dan voldoet het ontwerp niet langer aan het vereiste van nieuwheid en kan het model dus niet meer worden ingeschreven. Een ontwerper kan er dus ook voor kiezen om zijn model eerst op de markt brengen en als dat model succesvol blijkt te zijn, alsnog een aanvraag doen tot registratie.

Nog vragen hierover of wilt u meer weten over dit onderwerp? Dan kunt u altijd contact met mr. Laurens Bezoen, lid van de praktijkgroep IE-recht & ICT-recht.

Voor meer blogs van de praktijkgroep IE-recht & ICT-recht: klik hier

Deze blog is met aandacht en zorgvuldigheid geschreven, maar bevat informatie van algemene en informatieve aard. De informatie in de blog kan, afhankelijk van de omstandigheden van uw specifieke geval, niet of onverminderd van toepassing zijn. De informatie in de blog dient derhalve niet als juridisch advies te worden beschouwd. Daniels Huisman aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie uit deze blog.