Algemene voorwaarden; van toepassing verklaren en de informatieplicht

Ook wel de ‘kleine lettertjes’ genoemd. De achtergrond is simpel. ‘Vroeger’, nog voor de digitale wereld, stonden de algemene voorwaarden veelal afgedrukt op de achterzijde van het briefpapier. Om alle bepalingen op 1 A4 kwijt te kunnen werd het lettertype en de regelafstand tot een minimum beperkt, zodat je nog net geen vergrootglas nodig had. Maar dat is niet meer van deze tijd. We contracteren tegenwoordig veelal elektronisch. Algemene voorwaarden staan op een website, verschijnen als pop-up tijdens een online bestelproces, of worden met een email meegestuurd. Maar zijn de algemene voorwaarden dan wel van toepassing? En als ze van toepassing zijn, ben je dan ook aan de inhoud gebonden?     

Opmerking vooraf  

Het is voor een goed begrip van de regelgeving van belang onderscheid te maken wie de contractpartijen zijn. Sluit je een overeenkomst met een consument dan gelden er andere regels dan in het geval er sprake is van een (handels)overeenkomst met een commerciële wederpartij (business to business). Daarnaast bestaat er een onderscheid tussen overeenkomst die offline tot stand komen (bijvoorbeeld in een winkel of telefonisch) en overeenkomsten die via elektronische weg tot stand komen (het internet).   

Wat zijn algemene voorwaarden  

De wet geeft een definitie wat algemene voorwaarden zijn. Algemene voorwaarden zijn – kort gezegd – schriftelijk vastgelegde bepalingen, waarin van alles is geregeld over de mondelinge of schriftelijke overeenkomst die is gesloten tussen ondernemer en wederpartij. Denk hierbij aan de betaalwijze, hoe een product of dienst wordt geleverd en binnen welke termijn, of er garantie op zit en hoe de klachtenafhandeling is geregeld. Zo hoef je niet steeds opnieuw met nieuwe klanten dezelfde voorwaarden af te spreken en is voor het sluiten van een overeenkomst al duidelijk welke afspraken gelden.    

Toepasselijkheid  

Algemene voorwaarden kunnen door de wederpartij worden geaccepteerd doordat hij een handtekening zet voor de ontvangst daarvan, maar kan ook op een andere wijze. Bij aanvaarding ‘op andere wijze’ is te denken aan een mondelinge instemming of aan gedragingen waaruit de instemming kan worden afgeleid. Bijvoorbeeld: een bedrijf brengt een offerte uit, waarin wordt verwezen naar op de achterzijde afgedrukte algemene voorwaarden. Ook als deze offerte mondeling wordt aanvaard, is degene die dit doet aan de algemene voorwaarden gebonden. Behalve aan een offerte kan men denken aan een prijscourant, een catalogus, veilingcondities, een bestek, cognossementen en reçu’s, waarop algemene voorwaarden zijn afgedrukt. Denk ook aan het aanvaarden van disclaimers op websites door op ‘akkoord’ te klikken of de aanvaarding van algemene voorwaarden door het aanvinken van een selectievakje, de zogenoemde ‘click wrap’. Gebondenheid wordt snel aangenomen, omdat de wet niet vereist stelt dat de wederpartij de inhoud van de algemene voorwaarden kent. Gebondenheid dus, ook aan niet-gekende bedingen. Daartegenover heeft de wetgever een correctiemechanisme in het leven geroepen: de informatieplicht. Wordt aan deze verplichting niet voldaan dan kunnen van toepassing zijnde algemene voorwaarden worden vernietigd.  

Informatieplicht  

Analoog contracteren  

De hoofdregel met betrekking tot de informatieplicht is dat de gebruiker de algemene voorwaarden vóór of bij het sluiten van de overeenkomst aan de wederpartij ter hand moet stellen (uiterlijk bij het uiteengaan van partijen ten tijde van het contracteren). Met ter hand stellen wordt volgens de parlementaire geschiedenis het vooraf toezenden gelijkgesteld.  

Een uitzondering op de hoofdregel (ter hand stellen) is in de wet opgenomen voor het geval het ter hand stellen van de algemene voorwaarden redelijkerwijs niet mogelijk is. Deze uitzondering geldt naar mijn mening slechts indien niet alleen terhandstelling maar ook toezending vooraf redelijkerwijs niet mogelijk is.

Onder ‘redelijkerwijs niet mogelijk’ moet volgens de wetsgeschiedenis worden verstaan:

• niet mogelijk, bijvoorbeeld in geval van het sluiten van een overeenkomst per telefoon of automaat, en
• niet praktisch, bijvoorbeeld bij overeenkomsten die massaal gesloten worden zoals bij het sluiten van een vervoerovereenkomst tussen passagiers en exploitanten van bussen of trams.  

In deze gevallen kan worden volstaan met het ter inzage leggen van de algemene voorwaarden bij

• de gebruiker zelf, of
• de griffie van een gerecht, of
• de Kamer van Koophandel.  

De gebruiker zal voor of bij het tot stand komen van de overeenkomst moeten bekend maken waar de algemene voorwaarden ter inzage liggen. Tevens moeten in het geval van terinzagelegging de algemene voorwaarden op verzoek van de wederpartij worden toegezonden.  

Elektronisch contracteren  

In de wet is – wat betreft de informatieplicht – een specifiek artikel geschreven voor elektronisch contracteren. Daar is geregeld dat de gebruiker de algemene voorwaarden langs elektronische weg aan de wederpartij ter beschikking kan stellen op een zodanige wijze dat de wederpartij deze kan opslaan en voor hem toegankelijk zijn voor latere kennisneming.  

Voor zover ter beschikking stelling op de zojuist genoemde wijze redelijkerwijs niet mogelijk is, kan volstaan worden met het voor de totstandkoming van de overeenkomst bekend maken waar van de algemene voorwaarden langs elektronische weg kennis kan worden genomen alsmede dat zij op verzoek van de wederpartij op kosten van de gebruiker langs elektronische weg of op andere wijze zullen worden toegezonden.  

Hoe werkt dit in de praktijk? Blijkens de wetsgeschiedenis geldt het gebruik van een duidelijk herkenbare hyperlink als een minimumvereiste. Deze hyperlink moet direct naar de betreffende set algemene voorwaarden leiden. Het enkel vermelden van het internetadres van een website is onvoldoende omdat de wederpartij vervolgens op die website op zoek dient te gaan naar de op de overeenkomst toepasselijke algemene voorwaarden.  

De weergave van de algemene voorwaarden – al dan niet via hyperlink – is niet voldoende! De algemene voorwaarden moeten ook opgeslagen kunnen worden en voor de wederpartij toegankelijk (in gebruikelijke computertaal) zijn voor latere kennisneming. Dus ook als je gebruik maakt van een pop-up scherm.  

Bovendien kan de gebruiker ook ingeval de overeenkomst niet langs elektronische weg tot stand is gekomen de algemene voorwaarden langs elektronische weg ter beschikking stellen. Dat is echter alleen mogelijk indien de wederpartij uitdrukkelijk instemt met deze wijze van terbeschikkingstelling.  

Wordt niet op een juiste wijze aan de informatieplicht voldaan dan geeft dat de wederpartij het recht de algemene voorwaarden te vernietigen. 

Grote wederpartijen  

Niet iedere wederpartij kan zich erop beroepen dat niet aan de informatieplicht is voldaan. Groote wederpartijen – ondernemingen die een volledige jaarrekening hebben gepubliceerd – worden niet beschermd indien niet aan de informatieplicht is voldaan. Voor andere ondernemingen (die geen jaarrekening publiceren) wordt gekeken naar het aantal werknemers. Zijn er meer dan 50 werknemers in dienst dan kan die onderneming zich er ook niet op beroepen dat niet aan de informatieplicht is voldaan. De bescherming is uitsluitend bedoeld voor consumenten en kleine zelfstandigen.  

Resumerend  

Het hebben van een set algemene voorwaarden alleen is onvoldoende. Naast het feit dat deze expliciet van toepassing moet worden verklaard, geldt daarnaast een informatieplicht. De manier waarop aan deze informatieplicht kan worden voldaan verschilt naar gelang de wijze waarop een overeenkomst tot stand komt. Indien u vragen heeft over uw algemene voorwaarden of u wilt deze laten checken, dan kunt u altijd contact met mij opnemen. 

Deze Blog is geschreven door mr. Laurens Bezoen, lid van de Praktijkgroep Contractenrecht.

Deze blog is met aandacht en zorgvuldigheid geschreven, maar bevat informatie van algemene en informatieve aard. De informatie in de blog kan, afhankelijk van de omstandigheden van uw specifieke geval, niet of verminderd van toepassing zijn. De informatie in de blog dient derhalve niet als juridisch advies te worden beschouwd. Daniels Huisman aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie uit de blog.