Muzikale carnavalsparodie of toch een auteursrechtinbreuk?

Carnaval is bij uitstek een gelegenheid voor een parodie. Een parodie of persiflage is een imitatie die de draak steekt met het origineel. Hoe beter je het origineel kent, des te grappiger wordt vaak de goede parodie. Bij carnaval hoort natuurlijk carnavalsmuziek. Talloze carnavalsliedjes zijn bewerkingen van bestaande nummers. Zo is ook de hit Ladada (Mon dernier mot) ten prooi gevallen aan een carnavalsparodie ‘ladders zat’[1]. Onder druk van de platenmaatschappij die de rechten op het origineel bezit, is de parodie uiteindelijk offline gehaald. En dit was niet het enige muzikale conflict deze carnaval.

Het ‘Autopaleis’ lied
Danny Panadero heeft in 2009-2010 het lied ‘Danny’s Autopaleis’ geschreven. Aanvankelijk voor een reclamecampagne. Maar het nummer is uiteindelijk ook officieel uitgebracht op verzoek van de Zwarte Cross.

Eind vorig jaar heeft gedaagde [naam onbekend], eigenaar van een autoverhuurbedrijf, het carnavalslied ‘Willies Autopaleis’ uitgebracht. Gebaseerd op het lied ‘Danny’s Autopaleis’ van Danny Panadero.

Volgens gedaagde een toegestane parodie, maar daar dacht Danny Panadero anders over.  Danny Panadero stelt onder andere dat het nummer ‘Willies Autopaleis’ bijna identiek is aan zijn eigen nummer en dat er geen sprake is van spot of humor ten opzichte van zijn lied. Ook is Danny Panadero van mening dat het lied ‘Willies Autopaleis’ afbreuk doet aan zijn reputatie. Gevolg: een kort geding procedure resulterend in een uitspraak op 16 februari 2023 van de Rechtbank Zeeland-West-Brabant.

De parodie-exceptie
Een parodie is een uitzondering op het auteursrecht. Voldoe je aan de voorwaarden dan mag je het werk van een ander, in dit geval het lied van Danny Panadero, gebruiken. Wat zijn die voorwaarden? De regel is (art. 18b Auteurswet) dat het ‘gebruik in overeenstemming is met hetgeen naar de regels van het maatschappelijk verkeer redelijkerwijs geoorloofd is’. Een regel die helaas ruimte laat voor conflicten. Immers, wat is in het maatschappelijk verkeer redelijkerwijs geoorloofd? En met de tegenwoordige ‘vertrutting’ van de maatschappij, vinden mensen sommige uitingen steeds minder geoorloofd.

De wezenlijke kenmerken van een parodie volgens het Europese Hof van Justitie[2]:
– een bestaand werk wordt nagebootst, doch met duidelijke verschillen ten opzichte van het bestaande werk
– er wordt aan humor gedaan of spot gedreven

Volgens het Hof van Justitie moet altijd een rechtvaardig evenwicht bereikt worden tussen de belangen van beide partijen. Dus tussen de rechthebbende van het auteursrecht en de uitingsvrijheid van degene die zich op het parodiërende karakter van het gebruik van een beschermd werk beroept.

Kijkend naar de rechtspraak dan is een parodie niet geoorloofd wanneer de parodie is gemaakt om te concurreren met het origineel. Een parodie mag geen concurrentiemotief hebben. Gelet op genoemde kenmerken valt een commercieel oogmerk daarbuiten. Daarnaast mag de parodie niet voor verwarring met het origineel zorgen en daar nodeloos afbreuk aan doen. In het geval van ‘Willies Autopaleis’ is het duidelijk dat dit lied niet van Danny Panadero afkomstig is. Ook mag er geen sprake zijn van reputatieschade. De parodie moet niet als doel hebben de maker van het origineel te beschadigen. Kort gezegd; het moet wel leuk blijven.

Hoe loopt het af voor ‘Willies Autopaleis’?
In het origineel wordt de spot gedreven met het personage van de louche autoverkoper. Hetzelfde gebeurt in het nummer van ‘Willies Autopaleis’. Hier ontbreekt dus juist de draai ten opzichte van het origineel. In het nummer van ‘Willies Autopaleis’ wordt niet de spot gedreven met het originele nummer van Danny Panadero. Het gevolg daarvan is dat er onvoldoende afstand wordt genomen van het originele – auteursrechtelijk – beschermde werk. Wat betreft de tekst, de uitvoering en de thematiek van beide nummers is er volgens de rechtbank teveel van hetzelfde. ‘Willies Autopaleis’ lijkt in alle opzichten gewoon te veel op ‘Danny’s Autopaleis’. Er zijn onvoldoende duidelijke verschillen waardoor er sprake is van een terechte parodie. Gedaagde komt daarom geen beroep toe op de parodie-exceptie. Dat leidt ertoe dat gedaagde met zijn nummer ‘Willies Autopaleis’ ongeoorloofd inbreuk maakt op het nummer ‘Danny’s Autopaleis’ van Danny Panadero.

Gedaagde heeft uitvoering gegeven aan de uitspraak van de rechtbank. Zijn nummer is niet langer te vinden op de online streamingsdiensten (waaronder Spotify en YouTube).

Afronding  
Niet iedereen heeft dezelfde humor. En gelet op de ‘vertrutting’ in de maatschappij worden parodies minder snel geoorloofd dan vroeger het geval was. Dus wil je op een ludieke manier inhaken op een origineel werk van iemand anders, doe dan echt je best. Zorg in ieder geval voor voldoende duidelijke verschillen van het origineel. Nu weer een klein jaar afwachten op de volgende carnavalskrakers.

Daniels Huisman Advocaten
mr. Laurens Bezoen, advocaat
E-mail:
Telefoon: (053) 760 0860

Deze blog is met aandacht en zorgvuldigheid geschreven, maar bevat informatie van algemene en informatieve aard. De informatie in de blog kan, afhankelijk van de omstandigheden van uw specifieke geval, niet of verminderd van toepassing zijn. De informatie in de blog dient derhalve niet als juridisch advies te worden beschouwd. Daniels Huisman aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie uit de blog.

[1] https://www.ad.nl/show/carnavallied-met-op1-ster-is-mogelijk-illegaal-wat-is-er-aan-de-hand~aee737c1/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F
[2] Deckmyn-arrest van het Hof van Justitie van 3 september 2014, C201/13, EU:C:2014:2132.